loader image

سنجش تراکم استخوان چیست؟

برای اندازه گیری سطح املاح معدنی و تراکم آن ها در استخوان از تست سنجش تراکم استخوان استفاده می شود. این تست ممکن است با پرتو های ایکس ، جذب سنجی پرتوهای ایکس دابل انرژی (دگزا) و یا سی تی اسکن خاصی که با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری برای تعیین تراکم استخوان های ستون فقرات و لگن استفاده می کند انجام شود. به دلایل مختلفی ، تصویر برداری به روش دگزا به عنوان استاندارد طلایی برای تست های دقیق شناخته می شود.

این اندازه گیری به پزشک معالج نشان می دهد که آیا بیمار از تراکم استخوان کاهش یافته رنج می برد که این موضوع باعث شکنندگی استخوان ها و آسیب پذیری آنان در برابر ترک خوردگی و شکستن می شود.

از سنجش تراکم استخوان غالباً برای تشخیص استئوپنی  و پوکی استخوان استفاده می شود. همچنین جهت تعیین ریسک ترک خوردگی استخوان ها نیز می توان از سنجش تراکم استخوان استفاده کرد. عملیات تست معمولا تراکم استخوان های ستون فقرات، ساعد و لگن را مشخص می کند. تست های پرتابل ممکن است تراکم استخوان رادیوس (یکی از دو استخوان ساعد)، مچ و انگشتان دست و قوزک پا را نیز اندازه گیری کنند اما شیوه های پرتابل دقت دستگاه های ثابت را ندارد چرا که فقط مقطع استخوان مورد تست قرار می گیرد.

رادیولوژی استاندارد پرتو ایکس ممکن است استخوان های تحلیل یافته را نشان دهد اما زمانی که تراکم استخوان به حدی کاهش پیدا کند که به پرتونگاری اشعه ایکس قابل تشخیص باشد ممکن است برای درمان دیر شده باشد. سنجش تراکم استخوان می تواند کاهش تراکم و استحکام را در مرحله های اولیه که درمان هنوز می تواند مفید باشد شناسایی کند.

در فراپرتو، برای سنجش تراکم استخوان از دستگاه Hologic Horizon DXA استفاده می شود که به روز ترین و بهترین دستگاه سنجش تراکم استخوان در شیراز و ایران می باشد.

نتایج تست تراکم استخوان

تست تراکم استخوان، تراکم مواد معدنی (BMD) استخوان شما را می سنجد. BMD شما با دو گروه معیار مقایسه
می شود، افراد بالغ جوان سالم (امتیاز
T شما) و افراد همسن سالم (امتیاز Z شما).

ابتدا BMD شما با BMD افراد سالم با سن 25 الی 30 سال همجنس شما مقایسه می شود. اختلاف مجاز یا SD تفاوت بین BMD شما و گروه استفاده شده برای مقایسه است. حاصل این قیاس امتیاز T شماست. امتیاز T مثبت نشان دهنده این است که استخوان شما از میانگین مستحم تر است در حالی که امتیاز T منفی، نشانگر تراکم استخوان زیر میانگین می باشد.

T-Scoreبه گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO) ، تشخیص پوکی استخوان (Osteoporosis) با شاخص های زیر قابل انجام می شود:

  • امتیاز T با اختلاف 1SD (مثبت یا منفی) نشان دهنده تراکم استخوان نرمال است
  • امتیاز T از 1Sd تا 2.5SD منفی نشان دهنده تراکم استخوان پایین را نشان می دهد.
  • امتیاز T بیش از 2.5SD پایین تر از گروه مورد مقایسه وجود پوکی استخوان (Osteoporosis) را تأیید می کند.

عموماً ریسک شکستگی یا ترک خوردن استخوان با کاهش هر یک واحد SD دوبرابر می شود در نتیجه شخصی با BMD یک SD پایینتر از میانگین در مقایسه با یک فرد نرمال دوبرابر در معرض ریسک شکستگی یا پوکی استخوان قرار دارد.

اگر این اطلاعات مشخص شود، افراد در معرض خطر می توانند به منظور پیشگیری از آسیبهای آتی تحت درمان قرار گیرند. پوکی استخوان شدید به عنوان تراکم استخوان 2.5SD پایین تر از افراد جواد با سابقه یک یا چند ترک خوردگی یا شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان تعریف می شود.

ثانیاً ، BMD  شما با افراد همسن شما مقایسه خواهد شد. به حاصل این مقایسه امتیاز Z گفته می شود.امتیاز Z مشابه امتیاز T ولی با مقایسه با افراد در گروه سنی، جنسیت، قد و وزن شما محاسبه می گردد.

مضاف بر سنجش تراکم استخوان، ممکن است ممکن است پزشک شما تست های دیگری نیز تجویز کند. مانند آزمایش خون که کاربرد آن تشخیص مشکلات کبدی، ارزیابی غده پاراتیروئید، ارزیابی تأثیرگذاری کورتیزون درمانی و یا ارزیابی مواد معدنی مرتبط با استحکام استخوان، به عنوان مثال کلسیم.

چرا ممکن است من به سنجش تراکم استخوان احتیاج داشته باشم؟

سنجش تراکم استخوان غالباً جهت تشخیص Osteoporosis (استخوان های باریک و نحیف)  و  Osteopenia (تراکم استخوان پایین) انجام می شود که این مشکلات هرچه زودتر شناسایی شوند. درمان زودهنگام به پیشگیری از ترک خوردن و شکستگی استخوان کمک شایانی می کند.  چرا که اگر استخوان بر اثر پوکی دچار شکستگی شود پیچیدگی­های آن ، خصوصاً در افراد مسن، بسیار شدید است. هر چه زودتر پوکی استخوان شناسایی شود، شروع روند درمان نیز زودتر آغاز شده و موفقیت آن در پیشگیری تشدید این عارضه بیشتر می باشد.

سنجش تراکم استخوان ممکن است به دلایل زیر تجویز شود:

  • تأیید وجود پوکی استخوان در صورت بروز ترک خوردگی یا شکستگی غیر عادی
  • پیش بینی احتمال ترک خوردگی یا شکستگی استخوان در آینده
  • تأیین نرخ از دست دادن تراکم استخوان بدن
  • ارزیابی روند درمان

فاکتورهای مختلفی وجود دارند که ریسک ابتلا به پوکی استخوان و در نتیجه نیاز به سنجش تراکم استخوان را بالا می­برند که برخی از آنها عبارتند از:

  • بانوان یائسه که استروژن مصرف نمی کنند
  • افزایش سن، بانوان بالای 65 سال و آقایان بالای 70 سال
  • مصرف دخانیات
  • سابقه شکستگی لگن در خانواده
  • استفاده بلندمدت از استروید یا سایر داروها
  • برخی بیماری ها، شامل آرتروز روماتوئید، دیابت نوع 1، نارسایی های کبدی و پرکاری های تیروئید
  • استفاده بیش از حد از مشروبات الکلی
  • شاخص وزن بدن (BMI) پایین
الناز هوشمند
الناز هوشمند
کارشناس رادیولوژی
الهام زارعی
الهام زارعی
کارشناس رادیولوژی
ارمغان نادری منش
ارمغان نادری منش
مسئول بخش رادیولوژی
طاهره صفری
طاهره صفری
کارشناس رادیولوژی
guest
0 نظر
بازخورد های خطی
دیدن همه نظرات